Tekne Elektrik Sistemleri

Günümüzde sayıları gittikçe artan elektronik seyir yardımcıları ve bunların gittikçe yaygınlaşan kullanımı bir teknedeki elektrik sisteminin önemini çok arttırmıştır. Artık teknenin aküsü sadece motoru çalıştırmaya ve kamaraları aydınlatmaya yarayan araçlar değildir. Teknenize elektrik tesisatı döşeyecek ölçüde elektrik bilginiz olmasa bile, teknenin elektrik tesisatı hakkındaki temel ilkeleri bilmek ve en azından akülerle tesisatın bakımının nasıl yapıl acağını öğrenmek zorundasınız. Bu bakımdan teknenin elektrik şemasının incelenmesi yerinde olur.

Hemen hemen bütün amatör denizci tekneleri DC (doğru akım) sistemi ile donatılmışlardır. Bununnedeni de motorun ilk çalıştırılması için kullanılan sistemin DC olmasıdır. İçlerindeki elektrikli araçların sayısı ve gerektirdiği elektrik gücü bu sistemle karşılanamayacak ölçüde çok olan bazı büyük teknelerde, jeneratörler monte edilmekte ve DC sisteminin yanısıra bir de evlerimizde kullandığımız AC (alternatif akım) sistemi tesisatı eklenmektedir. AC sisteminde voltaj 220 volt iken DC sisteminde 12 veya 24 volt olabilmektedir. AC sistemi ile çalışan araçlar, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, ütü ve ev tipi buzdolabı gibi evde kullanılan araçlar olup teknelerde kullanılmak üzere imal edilen tüm araçlar DC sistemi ile çalışırlar. Bu araçlar jeneratörün ürettiği AC elektrik akımı ile beslenmek istendiklerinde AC akımı redresör adı verilen araçlarla DC kaıma dönüştürülür.

DC sisteminde elektrik gücü motora bağlı olarak çalışan bir dinamo ya da altenatör ile üretilerek akülerde depolanır. Aküler de motor çalıştırılacağı zaman marş motoruna, bunun dışında da gerekli olduğu zaman tüm tekneye dağıtım panosu aracılığıyla elektrik gücü sağlarlar. DC sisteminde çalışan bütün elektrikli araçlar dağıtım panosuna bir canlı uçla ve devrenin kapanmasını sağlayan bir nötr (şasi) ucuyla bağlanırlar.

Tesisat ve Kablolar

Teknenin tüm elektrik tesisatında üzeri iki kat izolasyon kaplı, içinde çoklu tel bulunan kalay kaplı bakırdan yapılmış satndart marin kablokullanılmalıdır. Elektrik tüketen araca gücn tam gitmesi için kablo çapı yeterince kalın olmalıdır. İnce kablolar elektrik akımına hem daha fazla direnç göstererek voltajın düşmesine, dolayısıyla da aracın arızalanmasına, hem de aşırı ısınma sonucu elektrik kontaklarına yol açarlar. Kabloların geçeceği yolların sıcaktan, deniz suyundan ve yağdan uzak olacak şekilde planlanması şarttır. Bu iş için yapılmış kablo kanallarının kullanılması yerinde olur. Kablo bağlantılarında gene deniz araçlarında kullanılmak üzere imal edilmiş olan kalay kaplı marin tipi soketlerin kullanılması tavsiye edilir. Zaman zaman özellikle kablo bağlantı noktaları ve pano bağlantılarını kontrol etmek yerinde olur. Herhangi bir paslanma, çürüme ve küflenme görülürse bu soketler bir an önce değiştirilmelidir. Kablo eklemek amacıyla iki kabloyu bir arada bükmek yanlıştır, bu amaçla üretilen terminal bağlantılarını kullanmalısınız. Özellikle akü kutup başları temiz tutulmalı, zaman zaman sıcak su ve ince zımparayla temizlenmelidir. Kutup başları ve kablo bağlantı noktalarının vazelinlenmesi de korozyona karşı bir önlem olabilir.

Aküler

Hemen hemen tüm teknelerde kurşun asitli tabir edilen 12 veya 24 voltluk aküler vardır. Akünün amper/saat kapasitesinin teknenin ihtiyaçlarına uygun olması şarttır. Bir akünün yeterli olmaması durumunda iki akü aşağıda gösterilen yöntemlerin biriyle birbirlerine bağlanabilir.

Teknelerde genelde iki akü kullanılır. Bunlarda biri yalnızca marş aküsü olarak kullanılırken diğeri teknenin ihtiyaçlarını karşılar.

Bir akü şalteriyle bağlanan iki akü de aynı alernatörle şarj edilebilir.

Akülerin yerlerine iyi sabitlenmeleri ve aolsı bir asit kaçağına karşı önlem almak gerekir. Aküler motor bölmesine konulmuşsa bu bölmenin iyi havalandırılması esastır. Şarj sırasında çıkan hidrojen gazının birikmesi tehlike yaratabilir. Akülerin elektrolit seviyeleri sürekli kontrol edilmeli, plakaların ortaya çıkması durumunda saf su eklenmelidir. Teknede akünün şarkj seviyesini gösteren basit bir bomemetre bulunması yararlıdır. Akülerin uzun süre şarjsız bırakılması bozulmalarına yol açabileceğinden mümkünse ayda bir şarja bağlanmaları ya da tekneden sökülüp eve getirilerek ara sıra şarj edilmeleri yerinde olur. Ülkemizde üretilen aküler ‘starter akü’ sınıfından olup deniz şartlarında ömürleri genellikle karadan daha kısa olmaktadır.