Sualtında Dikkat Edilmesi Gereken Canlılar ve Tedavi Şekilleri

Düşünsenize suyu sıcak bulup shorty’le dalan dalgıç’ın bir anda deniz anaları tarafından sarıldığını, büyük bir olasılıkla canı fena halde yanacaktır. Sualtında dalgıca durup dururken zarar verecek canlı yok denecek kadar az olmakla birlikte, denizlerde, göllerde ve hatta yüzme havuzlarında küçük büyük, sonsuz sayıda hayvan ve bitki yaşamaktadır. Bu su organizmalarının çoğu kendi öz savunmaları için sokma, ısırma veya zehirleme gibi fonksiyonlarını geliştirmişlerdir. Bu şekilde dalgıcın derisine ve bazı durumlarda’da sisteme zarar vererebilirler.

Verdikleri zarar anında ortaya çıkabildiği gibi, bazı durumlarda haftalar veya aylar sonra kendini gösterebilir. Ani bir şekilde ortaya çıkan zehirlenme durumu karşısında her dalgıç bilgi sahibi olup ilk önlemleri alabilmelidir.

Her ne kadar organize dalışlarda her türlü ilk yardım imkanları bulunuyor olsa da, tam teşekküllü hastanelerden uzak dalış bölgelerinde ciddi zehirlenmeler, bazı bünyeler için çok ciddi neticeler doğurabilir.

Ege ve Akdeniz kıyılarında dikkat etmemiz gereken başlıca deniz canlılarına göz atalım.

Bizim sularımızda sık rastladığımız İskorpit ( Scorpaena notata) Small Rockfish balığını ele alacak olursak, sokması çok ciddi olmamakla birlikte şiddetli ağrı yapabilir. En iyi tedavi şekli sokulan bölgeye sicak su uygulamaktır.

Eğer sokulan bölge çok ağrıma yaparsa, sokulan bölgeyi kanattırıp sicak su tedavisi yapılmalıdır.

Sokar (Siganus luridus) Dusky Spinefoot, bu sularda sık göreceğiniz bu zeytin yeşili ile koyu kahve renkli balığın yüzgeçleri sarıya çalar, dibe yakın bölgelerde ve alglerle kaplı, eriştelik bölgelerde sık görünür.

Dalgıca bir tehlikesi olamakla birlikte dikenli üst yüzgeçleri acı verebilir.

Trakonya ( tompati blenny) Porablennius Gottoruqine balığı iğnesi (ölmüş bile olsa) battığında zehir kesecikleri baskı altında kaldığından deriye zehir zerkedilmiş olur. Ağrısı çok şiddetli olabilir. Şişme, kızarıklık, batma hisi ve acı hemen ortaya çıkar.

Beze şişmesi (lenfa de nit) bulantı, kusma, adele güçsüzlüğü, solunum zorluğu, kalp durması, şok ve koma gibi olaylar hassas ve alerjik şahıslarda beklenebilecek başlıca septomlardır.

Tedavisi: İlk önlem olarak balığın soktuğu bölgeyi, sterile edilmiş ince bir bıçak ucu ile genişletip, yarayı emerek zehirin fazlasının boşalmasını sağlamaktır.

Ağrıyı azaltmak için yaralı kısım sicak suya sokulduktan sonra üzerinde sulandırılmış amonyak sürülür. Şişen kısma buz ve alkol pansumanları yapılarak ağrının azalması sağlanır. Ağızdan alınabilecek başlıca ağrı kesiciler ve antihistaminikler (Zyrtec tablet günde bir, Travegly, Longifen, Antistine, İncidal) Çok şiddetli belirtilerde, hekim nezaretinde kortizon ve aAntihistaminik zerkleri ile kalbi kuvvetlendirici ilaçlar tavsiye edilir.

Bir Trakonya bunu yaparsa köpek balığı neler yapar diye düşünmeyin, ufacık bir arı da çok rahatlıkla alerjisi olan birini öldürebilir.

Vatos-Fulya-Stingray (Raja Sp) Skate bizim sularımızda vatos olarak tanıdığımız bu yaratık kesinlikle zararsızdır. Binlerce şnorkel dalıcısının yüzdüğü sularda kimseye zararı dokunmamıştır. Dipte yaşar ve beslenir kendini kuma gömerek düşmanlarından saklanır.

Kamçıyı andıran kuyruğunun alt üçte birinde çok keskin ve zehirli bir mahmuz vardır rahatsız edildiğinde veya üzerine basıldığında refleksi bir hareketle kuyruğunu öne doğru hareket ettirdiğinde, mahmuzu öne doğru hareket eder ve ona zarar veren canlıyı sokar. Yüzerliliğini iyi ayarlamamış bir dalgıcın dipte işi olmayacağına göre, bu balık tarafından sokulması ihtimali çok azdır. Yarası çok ağrılı olup sokulmuş bölge şiş ve kızarıklık yapar. Geç iyileştiği gibi yara mikrop kapar.

Vatos sokmasının belirtileri, ayak ve bacaklarda bir darbe hissedilir, sokmayı takiben ortaya çıkan ağrı çok şiddetli olur ve ilk 90 dakika boyunca ağrı devamlı artar. Deniz kestanesi batması, kırık şişe kesmesi veya başka bir kesikle karşılaştırılamaz. Hassas, alerjik bünyelerde, kusma, karın ağrısı, aşırı terleme ve kalp çarpıntısı gibi ağır sistemik belirtilere neden olur.

Tedavisi: Bu balığın zehiri ısıya dayanıklı olmadığından iskorpitte de olduğu gibi sıcak su uygulaması yani sıcak su kompresi veya yaralı bölge sicak suya batırılarak tedavi edilir. Yaralanmış bölge dinlendirilir ve mikrop kapan bölgeye antibiyotik sürülür.
Oluşagelen yara kanayan yuvarlak bir delik şeklinde olup genellikle iki saat içersinde yaralı bölge kenarlarında morumtırak bir kızarıklık görülür. Yara tedavi edilmezse bu bölgede nökroz (doku bozulması) ortaya çıkar. Yaralanma bölgesi şişer ve tedavi edilmezse şiş uzun zaman inmez. Sıcak uygulamasına en az 30 dakika devam edilmeli, ağrının tekrarı halinde sicak tedavisine devam edilmelidir.
Çok şiddetli durumlarda yaralanan bölge üzerine turnike uygulanabilir.

Deniz Anaları (Aurelia aurita) Jelly Fish dünyanın bütün denizlerinde görülen çeşitli türleri bulunur. Saydam olan vücutlarının içi gazla dolu olup çeşitli formasyonda kolları vardır.

Ege ve Akdeniz’de çeşitli mevsim ve şartlarda görülürler, yüzücüleri rahatsız edebilecekleri gibi tam takım dalış yapan dalgıcın suya açık olan ağız ve ellerini rahatsız edebilirler. Dalış sonrası, deniz anasının elbiseye bulaşmış olan yakıcı vantuzları yanma ve kaşıntılara sebep olabilir. En tehlikelisi Portuguse Man-of-War olarak bilinen türüdür kolları üçle dokuz metre uzunluğa varabilir. Kollarıyla temas sağlandığında değdiği bölgede yüksek yanma ve kızarıklığa sebeb verir. Çeşitli yerlerde temas sağlanmışsa hekime baş vurulmalıdır.
Diğer deniz analarında tedavi yöntemi; Hiç bir şekilde TATLI SUkullanılmamalıdır.

Tatlı su ve duş zehirin daha activ bir duruma gelmesini sağlar.

1. Temas eden bölgeyi deniz suyu ile yıkadıktan sonra alkol dökünüz , yoksa mavi ispirto, votka, cin, kolonya ve hatta parfüm dahi kullanabilirsiniz.
2. Dalış bölgesinde veya teknede var ise alkol yerine et yumuşatıcı tozlardan kullanabilirsiniz. (biftek v.s yumuşatıcı)
3. Hiç bir şey bulamazsanız, deniz suyunu hastanın dayanabileceği bir ısıya kadar kaynatıp yaranın üstüne tatbik edin.
4. Deniz anasının deriye yapışan kollarını ayırmak için alkol uygulamasından beş dakika sonra deniz suyu ile yemek sodası karışımından meydana gelmiş bulamaçı bölgeye sürünüz. Gerektiği durumlarda Un veya pudra aynı işi görür.
   Un veya pudra sürdükten sonra, keskin bir cisimle, yapışan kolları ciltten ayırabilirsiniz. Eğer yukardakilerden hiç birini bulamazsanız, deniz kumunuda aynı amaçla kullanabilisiniz, işlemi yapanın eldiven giymesi tavsiye olunur.
5. Bütün işlem bitiminde, bölgeyi deniz suyu ile yıkayınız.
6. Şiddetli vakalarda turnike uygulayınız ve hastayı doktara götürünüz.
7. İlk tedaviden sonra yanma ve kaşıntıyı almak için Anastol ve gibi merhemler kullanabilir ağrının şiddetli olduğu hallerde hastaya ağrı kesici verebilirsiniz.

Deniz anası çok görülen bölgelerde, regülatörü içine alıp ağız kısmını örten Sting-Guard adlı neopren parçalar kullanılabilir.

Deniz Şakayığı (Parazoantus axinellae) Encrusting Anemones. Renkli çiçekleri andıran bu güzel görünüşlü yaratıkların bazıları zehirli olabilir. Temasdan dolayı meydana gelen kaşıntı ve kızarıklıklarasüngerci hastalığı denir.

Temastan kısa bir süre sonra, kaşıntı ve yanma başlar, daha sonra deri kızarır ve içi su dolu minik kabarcıklar oluşur deri üstünde.

Deniz anasındaki tedavi şekli aynen uygulanır.

devam edecek …
MAHMUT SUNER 
Yazar, Eğitmen ve Dalış Profesyoneli

ms_scuba@hotmail.com