Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 5
- Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 1
- Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 2
- Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 3
- Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 4
- Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 5
- Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 6
- Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 7
- Kare Yelkenden Kanat Yelkene: Yelkenli Teknelerin Fiziği – 8
Gerçek Yelkencilik
Su taşıtlarına dönecek olursak, ideal bir yelken makinesinin bir tanesi havada, bir tanesi de suyun içinde olmak üzere iki kanadının olması gerektiği açıktır. Bu ideal konfigürasyona en yakın örnek, hepimizin iyi bildiği ve yelkenli su araçlarının en yaygın türünü oluşturan rüzgar sörfüdür. Dünyada yüzbinlerce, büyük bir olasılıkla da milyonlarca rüzgar sörfü bulunuyor. Zekice tasarlanmış, taşınabilir, göreceli olarak ucuz olan bu araç, bir zamanlar milyonerlerin sporu olarak bilinen yelken sporunu milyonlarca kişinin yapabileceği kadar yaygınlaştırdı. Ama eğer siz de benim gibi orta yaşın üzerinde ve biraz da kilolu iseniz, ve de buz gibi sulara düşmekten hoşlanmıyorsanız, oturup sörfü ilk defa denemekte olan birisini izlemek daha eğlenceli olabilir.
Bir teknenin rüzgarüstüne ß’dan daha büyük herhangi bir açıyla seyir yapabileceğini gördükten sonra şimdi de (dengeye ulaşıldığı durumlarda) teknenin hızını belirleyen tek faktör olan görünür (zahiri) rüzgar konusuna biraz daha yakından bakabiliriz. Eğer tekne rüzgaraltına doğru gidiyorsa görünür rüzgarın gerçek rüzgardan daha az olacağını görmüştük.
Bu nedenle hız yelkenciliği, tekne hızını arttırmak için görünür rüzgarı arttırmayı gerektirir. Ama görünür rüzgar arttıkça yönü de teknenin pruvasına doğru döner. Burada limit nedir? Cevap: teknenin rüzgarüstüne seyir yapabileceği en küçük açı olan ß açısı limit değerdir. Bu sonucu, yani görünür rüzgar en çok pruvaya döndüğünde teknenin en yüksek hıza ulaştığı sonucunu izleyen başka bazı sürprizler de var!
Sörfçüler ve buz yelkencileri gibi teknelerinin gövde hızı sınırlı olmayan sporcular bunu bilir ve rüzgaraltı tramola için kullanırlar.
Eğer rüzgar A’dan B’ye doğru esiyorsa, A’dan aşlar, yarı yolda kavança atar ve B noktasına aynı anda yola çıktıkları rüzgardan daha önceulaşırlar. Burada kaçırmanızı istemediğim çok önemli bir mesaj var. Kanat gibi davranan ve çekme kuvveti üreten küçük bir yelken, bir aracı rüzgaraltındaki bir hedefe rüzgardan daha hızlı ulaştırabilir. Balon ya da benzeri bir yelken en iyi olasılıkla rüzgar hızına yaklaşabilir fakat sıfıra yakın görünür rüzgarda tekneti yürütebilmek için anlamsız ölçülerde büyük olmak zorundadır. Bir diğer mesaj ise hızlı teknelerin, gerçek ve görünür rüzgar hızları arasındaki büyük farktan ötürü tramolaları daha büyük açılarla yaptıkları gerçeğidir. Katamaran ve benzeri tekneler, küçük açıyla tramola yapabilen yavaş tekneler tarafından ‘rüzgarüstü performansı zayıf’ olarak bilinirler. Tramolalar arasındaki açı yalnızca hızları gerçek rüzgar hızının yanında ihmal edilebilecek kadar küçük olan tekneler için ß açısının iki katı kadar olabilir.
Murat ALEV
Liman Kaptanı / Eğitmen
derinmavi_egitim@yahoo.com
www.derinmavi.com.tr